(بررسی اختلالات بلع ناشی از درمانهای سرطان سینه + بلعدرمانی در منزل در اصفهان)
سرطان سینه دومین سرطان رایج در دنیا است، این سرطان بیشتر در میان بانوان رایج است به طوری که آمارها نشان میدهد از هر هشت زن در دنیا یک نفر به این بیماری مبتلا میشود. البته این آمارها در کشور ما ایران تکان دهنده است و سالانه هفت هزار زن ایرانی به این نوع سرطان مبتلا میشود. پس بهتر است این بیماری و علائم آن را بهتر بشناسیم. علائم سرطان سینه را می توانید در تصویر زیر مشاهده نمایید:
در صورت احساس دو مورد از این علائم حتما به پزشک یا متخصص زنان مراجعه کنید.
سرطان سینه شایعترین سرطان در میان زنان است. خوشبختانه پیشرفت علم پزشکی باعث شده امروزه بسیاری از زنان مبتلا به سرطان سینه با درمانهای موفق و طول عمر بالا زندگی کنند.
اما آنچه کمتر دربارهاش صحبت میشود، عوارض عملکردی و توانبخشی پس از درمان سرطان سینه است؛ از جمله اختلالات بلع و گفتار که در نتیجهی درمانهای دارویی، پرتودرمانی یا جراحی بروز میکنند.
در این مقاله، بهصورت علمی اما ساده توضیح داده میشود که چرا برخی از زنان مبتلا به سرطان سینه دچار مشکل در بلع میشوند و چگونه بلعدرمانی تخصصی در منزل میتواند به بازگشت تغذیه ایمن و کیفیت زندگی آنها کمک کند.
🎗 چرا پس از درمان سرطان سینه ممکن است اختلال بلع ایجاد شود؟
شاید در نگاه اول تصور شود که سرطان سینه ارتباطی با سیستم دهان و حلق ندارد، اما مسیرهای درمانی سرطان میتوانند به طور غیرمستقیم روی عملکرد بلع، تنفس و گفتار تأثیر بگذارند.
🛑علل ایجاد اختلال بلع در این بیماران عبارتند از:
۱٫ عوارض داروهای شیمیدرمانی
بسیاری از داروهای شیمیدرمانی موجب خشکی دهان، التهاب مخاط (موکوزیت) و کاهش حس در دهان و حلق میشوند.
این وضعیت باعث میشود بیمار در بلع مایعات و غذاهای جامد دچار سرفه، درد، سوزش یا خفگی شود.
۲٫ پرتودرمانی به ناحیه گردن یا قفسه سینه
پرتو میتواند روی عضلات و اعصاب درگیر در بلع تأثیر بگذارد و موجب فیبروز (سفتی عضلات) و محدودیت حرکتی فک، زبان و حنجره شود.
بسیاری از بیماران پس از پرتودرمانی شکایت دارند که “احساس گیر کردن لقمه در گلو” دارند.
۳٫ جراحیهای گسترده
در مواردی که سرطان سینه پیشرفته بوده و نیاز به برداشت غدد لنفاوی گردنی یا زیر بغل وجود دارد، ادم لنفاوی (ورم بافتی) در ناحیه گردن، فک یا قفسه سینه میتواند به فشار روی مسیر بلع و تنفس منجر شود.
۴٫ ضعف عمومی و کاهش اشتها
فرآیند درمان طولانی، تهوع و افسردگی میتوانند باعث کاهش حرکات عضلات بلع و ضعف عمومی شوند.
در برخی بیماران، خوردن و بلعیدن غذاهای نرم نیز دشوار میشود.
۵٫ اینتوبیشن (گذاشتن لوله مخصوص دستگاه تنفسی)
در برخی بیماران به دلیل هوشیاری پایین، طولانی بودن عمل جراحی و دوره بیهوشی و … برای حفظ تنفس و باز بودن راه هوایی برای بیمار از طریق دهان لوله تنفسی تعبیه میشود که میتواند به حلق و حنجره آسیب بزند و در نتیجه موجب اختلال در صوت و بلع بیمار شود.
🧠 نقش سیستم عصبی در اختلال بلع بیماران سرطانی
برخی داروهای ضدسرطان و بیهوشیهای طولانی ممکن است روی سیستم عصبی تأثیر بگذارند و مسیرهای عصبی کنترلکننده بلع را دچار اختلال کنند.
در این شرایط، بلع به تأخیر میافتد یا ناهماهنگ میشود و غذا ممکن است وارد راه هوایی گردد (آسپیراسیون).
💬 علائم هشداردهنده اختلال بلع پس از درمان سرطان سینه
اگر بیمار یا خانواده یکی از این نشانهها را مشاهده کردند، لازم است به گفتاردرمانگر متخصص بلع مراجعه شود:
- احساس گیر کردن لقمه در گلو
- سرفه یا خفگی هنگام خوردن
- تغییر صدا بعد از بلع
- طولانی شدن زمان غذا خوردن
- کاهش وزن غیرقابل توضیح
- خستگی زیاد حین غذا خوردن
- خشکی یا زخم دهان
این علائم ممکن است هفتهها یا ماهها بعد از پایان درمان سرطان بروز کنند.
🧩 بلعدرمانی تخصصی؛ راهی برای بازگشت ایمنی بلع و تغذیه
بلعدرمانی شاخهای از گفتاردرمانی است که با هدف بازآموزی عضلات و هماهنگی عصبی-حرکتی بلع انجام میشود.
گفتاردرمانگر متخصص بلع میتواند با ارزیابی دقیق، برنامه تمرینی متناسب با وضعیت بیمار را طراحی کند.
مراحل معمول توانبخشی بلع در بیماران سرطانی:
۱٫ ارزیابی دهانی و حلقی
بررسی قدرت زبان، لبها، فک و عضلات گردن و حلق با تمرینهای اختصاصی.
۲٫ تمرینهای حرکتی – عضلانی
برای افزایش قدرت عضلات درگیر در بلع، تمریناتی مثل:
- بالا بردن زبان
- جمع کردن لبها
- مانور مندلسون
- بلع دوگانه (Double Swallow)
تجویز میشود.
۳٫ آموزش تنفس – بلع هماهنگ
در بیماران با ادم قفسه سینه، تمرکز بر هماهنگی تنفس و بلع ضروری است تا از خفگی جلوگیری شود.
۴٫ اصلاح وضعیت بدنی هنگام تغذیه
درمانگر وضعیت مناسب گردن و تنه را آموزش میدهد تا مسیر بلع باز و ایمن بماند.
گاهی تغییر جزئی در زاویه سر میتواند خطر آسپیراسیون را بهطور چشمگیری کاهش دهد.
۵٫ آموزش خانواده و مراقبین
یکی از مهمترین بخشهای درمان، آموزش خانواده است.
گفتاردرمانگر به آنها یاد میدهد که:
- غذاها را در حجم کم و با غلظت مناسب آماده کنند
- بیمار را هنگام غذا دادن در وضعیت صاف بنشانند
- از مایعات رقیق و تند پرهیز کنند
🌸 تغذیه و بلع ایمن پس از درمان سرطان
توصیههای تغذیهای برای بیماران در حال بهبودی:
- از غذاهای نرم، نیمهجامد و غلیظ مثل سوپ جو، پوره سیبزمینی یا اسموتی استفاده شود
- مصرف آب در حجمهای کوچک و بهصورت کنترلشده انجام گیرد
- استفاده از مرطوبکنندههای دهانی یا یخ خرد شده برای رفع خشکی دهان
- پرهیز از غذاهای اسیدی و تند تا تحریک زخمهای دهان کاهش یابد
- وعدههای غذایی کوچک اما مکرر مصرف شود
🏡 چرا بلعدرمانی در منزل برای بیماران سرطانی مناسبتر است؟
بیماران پس از شیمیدرمانی و پرتودرمانی معمولاً دچار ضعف جسمی، تهوع و اضطراب هستند.
برای همین، بلعدرمانی در منزل بهترین گزینه برای آنهاست:
✅ بیمار در محیط امن و آشنا احساس آرامش دارد
✅ نیاز به جابجایی و خطر عفونت کاهش مییابد
✅ درمانگر میتواند بهصورت واقعی نحوه غذا خوردن بیمار را در خانه مشاهده کند
✅ آموزش خانواده دقیقتر انجام میشود
در اصفهان و مناطق اطراف، خدمات بلعدرمانی در منزل توسط آقای علیرضا آغاز، کارشناس ارشد گفتاردرمانی ارائه میشود.
ایشان با تجربهی کار با بیماران نورولوژیک، سرطانی و دارای ناتوانی حرکتی، برنامهای جامع برای بازآموزی ایمن بلع طراحی میکنند.
💖 جنبه روانی و اجتماعی اختلال بلع در زنان مبتلا به سرطان
اختلال بلع فقط مشکل فیزیکی نیست؛ بلکه احساس شرم، اضطراب یا ترس از غذا خوردن در جمع را هم به همراه دارد.
بسیاری از بیماران به دلیل خفگی یا سرفه، از خوردن در جمع اجتناب میکنند و دچار افسردگی و انزوای اجتماعی میشوند.
در اینجا نقش گفتاردرمانگر فقط درمان فیزیولوژیک نیست، بلکه بازگرداندن اعتماد به نفس بیمار نیز اهمیت دارد.
🧠 پیشگیری و مراقبت طولانیمدت
حتی پس از بهبودی کامل سرطان، ادامه تمرینهای بلع و پیگیریهای دورهای اهمیت زیادی دارد.
زیرا با گذشت زمان، فیبروز عضلانی یا خشکی دهان ممکن است دوباره ظاهر شود.
گفتاردرمانگر میتواند با پایش منظم، از بازگشت علائم جلوگیری کند.
📞 بلعدرمانی در منزل در اصفهان و اطراف
اگر شما یا یکی از عزیزانتان پس از درمان سرطان دچار مشکل بلع یا تغذیه شدهاید،
میتوانید از خدمات بلعدرمانی در منزل اصفهان بهرهمند شوید.
ارتباط سریع و رزرو نوبت از طریق:
📱 واتساپ یا تلگرام (آیکونهای تماس در سایت فعال هستند)
👤 گفتاردرمانگر: علیرضا آغاز – کارشناس ارشد گفتاردرمانی و متخصص بلع
یک پاسخ به “سرطان سینه و اختلال بلع”